Kapitkamay

KAPITKAMAY

kapitkamay tayo, aking mahal

narito man tayo sa ospital

kapitkamay tayo, aking mahal

sana dito'y hindi na magtagal

makakaraos din tayo, sinta

walang iwanan at magkasama

huwag kang mawalan ng pag-asa

alam kong gagaling, gagaling ka

magpatuloy tayong kapitkamay

bagamat ikaw pa'y nakaratay

may solusyon din ang bawat bagay

at may mga kaibigang tunay

huwag mo akong alalahanin

anumang kaya'y aking gagawin

madaling araw ako na'y gising

upang paghandaan ang gagawin

- gregoriovbituinjr.

10.31.2024

Nilay sa madaling araw

NILAY SA MADALING ARAW

kalahating milyon ang surgery 

abot na ng isang milyon kami

di pa kasama yaong sa doktor

wala pang operasyon sa bukol

pultaym tulad ko'y saan kukuha

ng pambayad sa bill? ay, problema

ang ipon ko'y walang samporsyento

ng hospital bill na nakuha ko

problemang ito'y nakakaiyak

pagkat lansangan ay sobrang lubak

talagang sa luha nangingilid

lalo't naritong tigang ang bukid

di ko masabing pera lang iyan

kung said ang balong makukunan

may paraan pa sanang magawa

habang loob ay inihahanda

singkwenta mil pa lang ang nabayad 

subalit ngayon ay nilalakad

ang mga nakuhang dokumento

upang madala sa PCSO

ang bawat problema'y may solusyon

subalit kailangan na iyon

at kung may mahihiramang pilit

salamat, iyon na'y ihihirit

- gregoriovbituinjr.

10.31.2024

Paglalaba sa ospital

PAGLALABA SA OSPITAL

pampitong araw na namin ngayon

sa ospital sa silid na iyon

kaya naglaba kaninang hapon

ng mga baro, brief at pantalon

natapos ang operasyon niya

sa lapot ng dugo sa bituka

na dapat palabnawin talaga

upang daanan ay makahinga

susunod pa'y pangalwang pagtistis

sa mayoma niyang tinitiis

dahil doon, ako'y napatangis

pagtibok ng puso ko'y kaybilis

matapos labhan ay sinampay ko

inihanger sa loob ng banyo

upang matuyo ang mga ito

at nang may masuot pa rin dito

- gregoriovbituinjr.

10.29.2024

Misis - Ginang

MISIS - GINANG

dalawang krosword, iisang petsa

sa dalawang dyaryong magkaiba

Una Pababa doon sa una

at Una Pahalang sa isa pa

dalawang krosword, iisang tanong

na kayang sagutin ng marunong

tanong ay Misis, ano ang tugon

anim na titik at GINANG iyon

dalawang dyaryo kong sinagutan

nang si misis ay binabantayan

habang kami'y nasa pagamutan

matapos niyang maoperahan

krosword ay nasagutang malinis

habang nagpapagaling si misis

pagkat siya roon ay tinistis

sa sakit na kaytagal tiniis

- gregoriovbituinjr.

10.29.2024

* krosword na may petsang Oktubre 29, 2024 mula sa pahayagang Abante Tonite, p.7, at pahayagang Bulgar, p.13

Sinta

SINTA

bagamat nasa ospital kita

alay ko ang buo kong suporta

upang gumaling ka, aking sinta

bagamat walang sapat na pera

panahon itong walang iwanan

tayo'y sabay na magtutulungan

nang makaraos sa pagamutan

at nang gumaling ka nang tuluyan

maraming turok pa't mga testing

sina Doc na sa iyo'y gagawin

aking sinta, ikaw na'y humimbing

habang ako'y kayraming gagawin

pambayad pa'y hahagilapin ko

pupuntahan din ang P.C.S.O.

o marahil mga pulitiko

nang gumaan ang gugulin dito

iidlip akong madaling araw

datapwat tutulog nang mababaw

sana'y may pambayad na lumitaw

gagawang paraan buong araw

- gregoriovbituinjr.

10.28.2024

* larawan mula sa pahayagang Bulgar, Oktubre 27, 2024, p.9

Work from ho(spital)

WORK FROM HO(spital)

imbes na work from home / ang lingkod ng masa

ay work from hospital / ang makatang aba

balita sa dyaryo'y / laging binabasa

paksa'y inaalam, / isyu ba'y ano na?

na bagamat puyat / sa tulog ay kulang

ay pilit susulat / ng paksang anuman

sa mga nakita / sa kapaligiran

sa mga naisip / kani-kanina lang

nagpaplano pa ring / isyu'y maihanda

para sa Taliba, / dyaryong maralita

nagbabalangkas na / upang di mawala

ang isyu't nangyaring / dapat mabalita

bantay sa ospital / sa sakit sakbibi

ang misis na doon / ay kanyang katabi

tuloy ang pagtula't / pagdidili-dili

susulat sa araw, / kakatha sa gabi

- gregoriovbituinjr.

10.28.2024

Nasa bubong pa ang mga binagyo

NASA BUBONG PA ANG MGA BINAGYO

ang mga binagyo'y walang makain at mainom

mga nasalanta hanggang ngayon ay nasa bubong

sa panayam sa isang taga-San Roque, Poblacion

mga residente'y wala pang natanggap na tulong

anang ulat, abot-leeg pa umano ang baha

sa maraming barangay na dinaanan ng sigwa

kaya ang nasabing lugar ay hindi pa masadya

danas nila'y gutom, uhaw, sakit, balisa, luha

halina't basahin at dinggin ang ulat na ito

at sa abot ng kaya'y tulungan ang mga tao

isang pangyayaring walang sinuman ang may gusto

isang kaganapang dapat magtulong-tulong tayo

walumpu't isa umano ang namatay kay 'Kristine'

maraming sugatan, mga nawawala'y hanapin

mga nakaligtas ay gutom at walang makain

tayo'y magkapitbisig at sila'y tulungan natin

- gregoriovbituinjr.

10.27.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Oktubre 27, 2024, pahina 2

Ang makata

ANG MAKATA

ako'y isang makata

para sa maralita

at uring manggagawa

na isa kong adhika

patuloy ang pagtula

dumaan man ang sigwa

ako'y laging tutula

di man laging tulala

maraming pinapaksa

tulad ng bagyo't baha

ang nasalantang madla't

natabunan ng lupa

inaalay ko'y tula

na madalas na paksa

ay manggagawa't dukha

kababaihan, bata

katarungan, paglaya

sa bagyo'y paghahanda

ang nagbabantang digma

sa ilang mga bansa

tungkulin ng makata

ang hustisya'y itula

ang burgesya'y matudla

at mais ay ilaga

- gregoriovbituinjr.

10.27.2024

* litrato mula sa app game na CrossWord

Nabaon sa lupa ang isang nayon sa Batangas

NABAON SA LUPA ANG ISANG NAYON SA BATANGAS

anong tindi ng ulat sa Philippine Star

"Landslide buries village in Batangas: 14 dead"

lumubog na ang isang nayon sa Talisay,

Batangas, labing-apat katao'y namatay

sa Purok B ng Barangay Sampaloc dito

nang manalasa si Kristine, kaytinding bagyo

ang mga nakaligtas ay tulungan natin

sa munti mang paraan, tubig at pagkain

may nawawala pa raw na anim katao

kasama ang isang babae't anak nito

ang marahil ay natabunan din ng lupa

pag nahanap, labing-anim na ang nawala

sa bayan ng Laurel, may walong patay naman

natamaan din ang Lemery't Calatagan

na pagitan nito'y ang bayan ng Balayan

naroon ang aking ina't kamag-anakan

nawa'y mabatid ang nangyayari sa klima

o climate change, na panahong paiba-iba

tulungan din natin ang mga nasalanta

ating ibigay ang kailangang suporta

- gregoriovbituinjr.

10.26.2024

* ulat mula sa pahayagang Philippine Star, Oktubre 26, 2024, pahina 1 at 3

You must...

YOU MUST...

buti't may libreng Philippine Star

habang nagbabantay sa ospital

mayroon doong palaisipan

hanggang nasagutan ang crytogram

agad kong nahulaan ang "You Must"

dahil sa given na M, A, at I

at nasagutan agad ang "it is" 

kaya lahat nasagutang tunay

nabuo rin yaong pangungusap

na pananalita ni Rosa Parks

bayaning Itim sa Amerika

at naging inspirasyon ng masa

ani Rosa Parks: "You must never be

fearful about what you are doing when

it is right!" makabuluhang sabi

nang kapwa Itim ay palayain

pananalita't palaisipan

dalawa kong tungkulin sa bayan

at bilang makata ng silangan

tungong pagbabago ng lipunan

- gregoriovbituinjr.

10.25.2024

AI chatbox, dahilan ng suicide? (Pangsiyam sa balitang nagpatiwakal)

AI CHATBOX, DAHILAN NG SUICICE?

(PANGSIYAM SA BALITANG NAGPATIWAKAL)

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ikasiyam na balitang nabasa ko hinggil sa pagpapatiwakal mula Setyembre 20 hanggang ngayong Oktubre 25, 2024. Bagamat sinasabi sa isang balita sa Inquirer na ang pagpapatiwakal ng isang 14-1nyos na kabataan ay naganap noon pang Pebrero. Subalit kakaiba ito. 

Isang robot ang nambuyo sa isang batang 14-anyos upang magpakamatay ang bata. Ayaw nang mabuhay ang bata sa tunay na mundo.

Kaya isinakdal ng nanay ng nagpatiwakal na bata ang AI chatbox company dahil ito ang dahilan ng pagpapakamatay ng bata. Ang pamagat nga ng balita ay "Mother sues AI chatbot company over son's suicide", Inquirer, Octunre 25, 2024, pahina B6.

Narito ang isang talata subalit mahabang balita:

A Florida mother has sued artificial intelligence chatbot startup Character.AI accusing it of causing her 14-year-old son's suicide in February, saying he became addicted to the company's service and deeply attached to a chatbot it created. In a lawsuit filed Tuesday in Orlando, Florida federal court, Megan Garcia said Character.AI targeted her son, Sewell Setzer, with "anthropomorphic, hypersexualized, and frighteningly realistic experiences". She said the company programmed its chatbot to "misrepresent itself as a real person, a licensed psychotherapist, and an adult lover, ultimately resulting in Sewell's desire to no longer live outside" of the world created by the service. The lawsuit also said he expressed thoughts of suicide to the chatbot, which the chatbot repeatedly brought up again. "We are heartbroken by the tragic loss of one of our users and want to express our deepest condolences to the family," Character.AI said in a statement. It said it had introduced new safety features including pop-ups directing users to the National Suicide Prevention Lifeline if they express thoughts of self-harm, and would make changes to "reduce the likelihood of encountering sensitive or suggestive content" for users under 18. - REUTERS.

Ito naman ang malayang salin sa Filipino ng nasabing balita upang mas magagap ng ating mga kababayan ang ulat:

Idinemanda ng isang nanay sa Florida ang artificial intelligence chatbot startup na Character.AI na inaakusahan itong naging sanhi ng pagpapakamatay ng kanyang 14 na taong gulang na anak noong Pebrero, na nagsasabing naging gumon ang anak sa serbisyo ng kumpanya at malalim na inugnay ng anak ang sarili nito sa isang chatbot na nilikha ng nasabing kumpanya. Sa isang kasong isinampa noong Martes (Oktubre 22) sa Orlando, Florida federal court, sinabi ni Megan Garcia na pinuntirya ng Character.AI ang kanyang anak, si Sewell Setzer, ng "anthropomorphic, hypersexualized, at nakakatakot na makatotohanang mga karanasan". Sinabi niyang pinrograma ng kumpanya ang chatbot nito upang "mHindi tunay na katawanin ang sarili bilang isang tunay na tao, isang lisensyadong psychotherapist, at isang adultong mangingibig, na sa huli'y nagbunga upang hindi na naisin ni Sewell na mabuhay sa labas (o sa  totoong mundo)" kundi sa mundong nilikha ng nasabing kumpanya. Sinabi rin sa pagsasakdal na ipinahayag ng bata ang saloobing magpakamatay sa chatbot, na inuulit-ulit muli ng chatbot. "Nalulungkot kami sa trahedyang pagkawala ng isa sa aming gumagamit at nais naming ipahayag ang aming pinakamalalim na pakikiramay sa pamilya," sabi ni Character.AI sa isang pahayag. Sinabi nitong nag-introdyus ito ng bagong feature na pangkaligtasan kabilang ang mga pop-up na nagdidirekta sa mga gumagamit sa National Suicide Prevention Lifeline kung nagpapahayag sila ng mga saloobing saktan ang sarili, at gagawa sila ng mga pagbabago upang "bawasan ang posibilidad na makatagpo ng sensitibo o nagpapahiwatig na nilalaman" para sa mga gumagamit na wala pang 18 taong gulang. - REUTERS.

PAGNINILAY

Bakit nangyayari ang gayong pagpapatiwakal? Naiibang kasong ayaw nang mabuhay sa tunay na daigdig? Ang nanay ba niya, o pamilya ng bata'y hindi siya mahal? Kaya ibang daigdig ang kinawilihan?

Naiibang kaso, kaya isa rin ito sa dapat pagtuunan ng pansin kung paano maiiwasan ang pagpapakamatay.

Sa talaan sa loob ng 36 na araw ay ikasiyam ito sa aking nabasa hinggil sa mga nagpatiwakal. Tingnan natin ang ibang ulat:

(1) 16-anyos na estudyante, tumalon mula sa 7th flr. ng Tenement, Dedbol, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(2) Tserman, nagbaril sa ulo sa Brgy. Hall, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(3) Bebot, tumalon sa tulay, patay, pahayagang Bulgar, Setyembre 26, 2024

(4) Kolehiyala, 'Di Naka-Graduate, Nagbigti, pahayagang Bulgar, Setyembre 27, 2024

(5) Tatay, Nagbigti, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024

(6) Napagalitan ng ina, 14-anyos, adik sa ML, nagbigti, patay, pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024

(7) Kolehiyala, Tumalon sa MRT footbridge, patay, headline sa pahayagang Pang-Masa, at nasa pahina 2 ng pahayagang Bulgar, Oktubre 19, 2024

(8) PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 24, 2024, p.2

at (9) Mother sues AI chatbox company over son's suicide, mula sa Inquirer, Oktubre 25, 2024, sa pamamagitan ng ulat ng Reuters

Isa itong kakaibang kaso, kaya dapat aralin din ng mga kinauukulan ang ganito upang hindi na ito maulit. Bagamat nangyari iyon sa Florida sa Amerika, hindi mapapasubaliang maaaring mangyari ito sa ating bansa. Bagamat mayroon na tayong Mental Health Law o Republic Act 11036, at may nakasalang ding panukalang batas na Youth Suicide Prevention Act o Senate Bill No. 1669, ay maidagdag ang pagtugon hinggil sa nasabing kaso ng batang nagpakamatay dulot ng AI.

NAGPAKAMATAY DULOT NG AI.CHATBOX

ang AI.Chatbox ba ang nambuyong magpatiwakal

sa isang labing-apat na anyos na kabataan?

balitang pagpakamatay niya'y nakagigimbal

tila nambuyo'y robot? bakit nangyari ang ganyan?

kinasuhan na ng nanay ang nasabing kumpanya

nang magumon dito ang nagpakamatay na bata

AI, bata'y inuto? sige, magpakamatay ka!

nangyari ang di inaasahan, siya'y nawala

sa AI chatbox nga'y nagumon na ang batang ito

nawiling mabuhay sa loob ng Character.AI

ayaw nang mabuhay ng bata sa totoong mundo

nabuyo (?) ng AI kaya bata'y nagpakamatay

kaybata pa niya upang mangyari ang ganoon

anong dapat gawin upang di na maulit iyon?

10.25.2024

Ikawalong nagpatiwakal sa loob ng 35 araw

IKAWALONG NAGPATIWAKAL SA LOOB NG 35 ARAW

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napakaraming paksa ang dapat itula, subalit hindi ako mapakali sa isang paksang laging lumilitaw ngayon sa balita, lalo na sa pahayagang Bulgar - ang isyu ng mga nagpakamatay.

Isa sa dapat pagtuunan ng pansin ng mga kinauukulan, o ng pamahalaan, ay ang dami ng mga nagpapatiwakal. At nasubaybayan ko sa balita ang ganito, lalo na sa pahayagang Bulgar. Mula Setyembre 20 hanggang Oktubre 24 ay walo na ang nagpakamatay. Labing-isang araw ng Setyembre, kasama sa bilang ang a-20, o 30-20+1 = 11 araw, at 24 araw ng Oktubre, 11+24=35. Halos isa tuwing apat na araw ang nagpapatiwakal.

Paano nga ba iiwasang magpasyang magpatiwakal ang isang tao? Kung siya ay biktima, siya rin ang suspek dahil siya ang nagdesisyon. Maliban kung may foul play. Tingnan natin ang talaan ng mga nagpakamatay, ayon sa ulat ng Bulgar.

Isa-isahin natin ang mga pamagat ng walong balita:

(1) 16-anyos na estudyante, tumalon mula sa 7th flr. ng Tenement, Dedbol, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(2) Tserman, nagbaril sa ulo sa Brgy. Hall, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(3) Bebot, tumalon sa tulay, patay, pahayagang Bulgar, Setyembre 26, 2024

(4) Kolehiyala, 'Di Naka-Graduate, Nagbigti, pahayagang Bulgar, Setyembre 27, 2024

(5) Tatay, Nagbigti, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024

(6) Napagalitan ng ina, 14-anyos, adik sa ML, nagbigti, patay, pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024

(7) Kolehiyala, Tumalon sa MRT footbridge, patay, headline sa pahayagang Pang-Masa, at nasa pahina 2 ng pahayagang Bulgar, Oktubre 19, 2024

(8) PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 24, 2024, p.2

Sa ikawalong ulat, na siyang pinakahuling balita, ay ngayong Oktubre 24, 2024. Iniulat ng pahayagang Bulgar: "PWD, Tumalon sa Pasig River, Dedo". Ating basahin ang ulat:

PATAY na nang lumutang ang isang Person With Disability (PWD) na tumalon sa Pasig River dahil hindi na umano kinaya ang karamdaman.

Positibong kinilala ng kanyang pamangkin na si Jeffrey Reyes, 21, ang biktimang si Adrian, 49, PWD, ng Makati City.

Alas-10 ng umaga, isang concerned citizen ang nakakita sa bangkay na palutang-lutang kaya agad niyang ipinagbigay-alam sa Philippine Coast Guard (PCG) na siyang tumawag sa Manila Police District - homicide section.

Nang maiahon, nabatid na walang saplot pang-ibaba subalit nakuha sa kanyang damit pang-itaas ang isang leather wallet na naglalaman ng mga identification card at dito nakita ang pangalan ni Reyes na nakasulat sa kanyang emergency contact.

Sa impormasyong nakuha ni PMSg. Roderick Magpale, na-stroke ang biktima at patay na ang kalahating katawan nito, bukod pa sa epileptic ito.

Huling nakitang buhay ang biktima, alas-4 ng hapon at bago pumunta sa kanyang doktor para sa regular check-up ay nagpaalam kay Reyes na pupunta muna sa kanyang kaibigan pero 'di na bumalik.

Ilang beses na umanong nagtangka ang biktima na wakasan ang kanyang buhay dahil sa kalagayan.

(Ulat ni Mylene Alfonso)

ILANG PAGNINILAY

Ang ibang kaso ng pagpapakamatay na nabanggit sa itaas ay hinggil sa problema sa pamilya, subalit ang isang ito'y dahil di na nakayanan ang karamdaman, ayon sa ulat.

Pang-apat siya sa mga tumalon mula sa mataas na bahagi, tatlo ang nagbigti, at isa ang nagbaril sa ulo.

Wala pa akong nakakausap na sikolohista o psychologist kung paano ba mapipigilang magpakamatay ang isang tao. Maliban sa pagsasabatas ng Mental Health Law o Republic Act 11036, at yaong nakasalang na panukalang batas na Youth Suicide Prevention Act o Senate Bill No. 1669.

Nakababahala. Lagi akong bumibili ng pahayagang Bulgar, Abante, Pang-Masa at iba pang diyaryong tabloid, subalit sa mga balitang pagpapatiwakal ba'y anong solusyon ang ginagawa ng mga kinauukulan? Paano ito mapipigilan upang wala nang pagpapatiwakal?

Isa ba talaga itong isyung dapat pagtuunan ng pansin?

IKAWALONG NAGPATIWAKAL SA LOOB NG 35 ARAW

walong tao na ang nagpasyang tapusin na

ang sariling buhay, nakapag-aalala

anong paliwanag kung pakasusuriin

dinaramdam ay di na kaya ng damdamin

wala tayong balitang ito'y nilulutas

gayong may Mental Health Law na ganap nang batas

marahil nga'y di lang iyon nababalita

ngunit mayroon pala silang ginagawa

ngunit parang wala pag may nagpatiwakal

pangwalong gumawa'y sadyang nakagigimbal

di na napigilan ang nadaramang sakit

upang ibsan ay nagpatiwakal, ang lupit

mga sikolohista'y anong matutulong

upang magpatiwakal ay di maging tugon

sa mundo'y isang beses lang tayong mabuhay

mahalagang mapigil ang magpakamatay

10.24.2024

Katas ng tibuyô

KATAS NG TIBUYÔ

nabili ko ang librong World's Greatest Speeches
mula sa baryang naipon ko sa tibuyô
magandang librong pinag-ipunan kong labis
nang mga talumpati'y mabasa kong buô

pitumpu't limang orador ang naririto
talambuhay muna, sunod ay talumpati
ng mga bantog sa kasaysayan ng mundo
bayaning itinuring ng kanilang lahi

pitumpu't limang pinuno ng bansa nila
ang nagsibigkas ng makabagbag-damdaming
mga talumpating tumatagos sa masa
hanggang bansa nila'y tuluyang palayain

nang libro'y makita, agad pinag-ipunan
at upang di maunahan sa librong nais
ay may tibuyô akong mapagkukuhanan
ng pera upang mabili yaong mabilis

salamat sa tibuyô, may perang pambili
ng gusto ko tulad ng babasahing aklat
ang pinag-ipunan sa tibuyo'y may silbi
upang umunlad pa ang isip at panulat

- gregoriovbituinjr.
10.23.2024

* tibuyô - salitang Batangas na katumbas ng Kastilang alkansya
* ang nabanggit na aklat ay nabili sa National Book Store, Ali Mall branch sa halagang P299.00

Pagninilay - salin ng tula ni Asmaa Azaizeh

PAGNINILAY

Tula ni Asmaa Azaizeh

Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha

(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

Kahapon, iniabot ko lahat ng aking tula sa aking tagapaglathala.

Pakiramdam ko'y ang aking ulo ang inabot ko sa kanya 

at ang mga salitang binibigkas ko mula ngayon

ay lalabas sa bibig niya.

Napakasakit!

Hindi nagpapakita nang paisa-isa ang mga sakuna

Dumarating sila sa kawan-kawan tulad ng isang nagugutom na hayop.

Sinabi ito ng isang makata at siya'y ay namatay.

Halimbawa, kalahati ng aking pamilya ang namatay

at pagkatapos kong ipagdiwang ang dulo ng taon

namatay ang aking ama.

Simula noon ay hinayaan ko na ang aking mga tula.

Tuwing gabi naglalasing ang mga makata sa ilalim ng aking bintana

at dinidiktahan ako ng matatalinong tula.

Kinasusuklaman ko ang karunungan.

Inaanyayahan ko sila, at nilapa ko silang animo'y tupang pinataba

at nakisalo sa kanila,

subalit hindi ko pa rin maibabalik ang aking tinig.

Nasulyapan ko ito sa bintana, nakabayubay

sa ituktok ng bundok.

Ako'y naging repleksyon na lang

ng isang punong hinubaran sa isang lusak sa daan.

Ako'y huwag mong hakbangan, itago mo ako sa lilim

mula sa araw na maaaring sumikat

at msumingaw ang aking katawan.

Marahil ay sasabihin ko ang aking kapayapaan.

Sasabihin ko sa iyong ang mga sakuna'y maaapula rin

pag tinigilan mong lagyan sila ng panggatong,

datapwat hindi mo ako maririnig,

at ang bundok ay mula sa pampaningas.

- sa Dabbouria, Ibabang Galillee

10.22.2024

* Si Asmaa Azaizeh ay isang babaeng makata, lumalabas sa entablado, at mananalaysay na nakabase sa Haifa. May-akda siya ng tatlong kalipunan ng mga tula, ang Liwa, na nagwagi ng 2010 Al Qattan Foundation Debut Writer Award, As The Woman from Lod Bore Me, at Don’t Believe Me If I Talk To You of War. Si Azaizeh ang unang direktor ng Mahmoud Darwish Museum sa Ramallah simula noong 2012.

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na:  

https://thebaffler.com/from-palestine/reflection-azaizeh 

Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Nais basahing 100 aklat

NAIS BASAHING 100 AKLAT

nais ko pang basahin ang sandaang aklat 

na paborito ko bago ako mamatay

mga kwento't nobelang nakapagmumulat

mga tula, dula, pabula, talambuhay

kayrami ko nang librong pangliteratura,

pampulitika, o kaya'y pangmanggagawa,

pang-ideyolohiya dahil aktibista

at gumagawa ng diyaryong maralita

di ko pa tapos ang nasa aking aklatan

ang iba nga'y unang kabanata pa lamang

ang nababasa't di pa muling nabalikan

ngunit babasahin din kahit nasa parang

habang kumakatha, nais ko ring basahin

dula, kwento't tulang sa masa'y nanggigising

sanaysay at ideyolohiyang sulatin

upang magsikilos ang dukha't nahihimbing

- gregoriovbituinjr.

10.22.2024

Laughing emoji - natatawa o nang-aasar?

LAUGHING EMOJI - NATATAWA O NANG-AASAR?

pag nakakita ako ng laughing emoji

sa pesbuk at sa di nakakatawang entri

ang HaHa ay mapang-asar at mapanlait

minsan, laughing emoji ay nakagagalit

ang HaHa ay komento kapag natatawa

at pag seryosong isyu, di dapat matawa

bagamat meron kang sariling kuro-kuro

gamitin ang wastong emoji sa komento

may emoji sa Like, Love, Care, Wow, Angry, at Sad

ngunit komento'y dapat alam pag nilahad

di laughing emoji sa seryosong usapin

paano kung mang-asar ang iyong layunin?

ang emoji ay ilagay natin ng tama

na di maaasar ang karaniwang madla

kung entri ay comedy, Haha ang emoji

ngunit tayo'y malaya sa nais masabi

- gregoriovbituinjr.

10.22.2024

* ang litrato'y nakita lang sa isang entri sa pesbuk

Tulang walang pamagat IV - salin ng tula ni Zakaria Mohammed

TULANG WALANG PAMAGAT IV

Tula ni Zakaria Mohammed

Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha

(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

IV.

Siya'y tumatangis, kaya kinuha ko ang kanyang kamay upang pakalmahin at upang punasan ang kanyang mga luha.

Sabi ko sa kanya habang sinasakal ako ng kalungkutan: ipinapangako ko sa iyong ang katarungang iyon

ay mananaig din sa dulo, at daratal din ang kapayapaang iyon sa lalong madaling panahon.

Nagsisinungaling ako sa kanya, siyempre. Batid kong di mananaig ang katarungan

at di daratal ang kapayapaan sa lalong madaling panahon, subalit dapat kong pigilan ang kanyang pagtangis.

May mali akong palagay na nagsasabing, kung kaya natin, sa pamamagitan ng ilang tapik, ay mapapahinto

ang ilog ng luha, na magpapatuloy ang lahat sa makatwirang paraan.

Pagkatapos, tatanggapin na lamang ang mga bagay kung ano sila. Mangingibabaw ang kalupitan at katarungan

nang magkasama sa parang, ang diyos ay magiging kapatid ni satanas, at ang biktima'y magiging

sinta ng pumatay sa kanya.

Subalit walang paraan upang ang mga luha'y mapigilan. Patuloy silang bumubuhos na animo'y baha

at sinisira ang nakahigang seremonya ng kapayapaan.

At dahil dito, para sa mapait na kapalaluan ng mga luha, hayaang italaga ang mata bilang tunay na banal

sa balat ng lupa.

Hindi tungkulin ng tula ang magpahid ng luha.

Dapat ang tula'y maghukay ng kanal upang pagdaluyan ng luha at lunurin ang santinakpan.

- mula sa A Date for the Crow

10.21.2024

* Si Zakaria Mohammed ay isang makatang Palestino, mamamahayag, editor, at mananaliksik na dalubhasa sa kasaysayan ng pre-Islamic Arabian peninsula. Siya ang may-akda ng siyam na kalipunan ng mga tula, kabilang ang The Crow's Date (paparating pa lang). Ang kanyang katha ay naisalin na sa Ingles at Korean. Siya ay mula sa Nablus.

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na: 

https://thebaffler.com/from-palestine/untitled-poems-iii-iv-mohammed 

Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Suplado, bumait upang manalo?

SUPLADO, BUMAIT UPANG MANALO?

sa partylist daw kumandidato

ang mabait na dati'y suplado

bumait dahil nais manalo

upang makaupo sa Kongreso

sino kayang pinatutungkulan?

sino yaong pinatatamaan?

mapanuri ang nasa komiks man

punto niya'y dapat lang pakinggan

nagkokomiks ay parang makata

na dinadaan sa talinghaga

o kaya ay blind item, ika nga

ngunit sa mambabasa'y balita

kumandidato'y nuknok ng sungit

ngunit ngayon ay biglang bumait

nagbulgar pa'y komiks na makulit

na pag magsuri'y sadyang kaylupit

- gregoriovbituinjr.

10.21.2024

* komiks mula sa pahayagang Bulgar, Oktubre 20, 2024, pahina 5

Ikapitong aklat ni Karlo Sevilla

IKAPITONG AKLAT NI KARLO SEVILLA

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr,

Pagpupugay kay kasamang Karlo Sevilla, isang mahusay na makata mula sa Lungsod Quezon at isa ring mambubuno, mambabalite o wrestler. Pagpupugay sa kanyang ikapitong aklat na pinagamatang "The Boy on the Hill" na inilathala ng International Human Rights Art Movement (IHRAM).

Bilang pambungad, matatagpuan sa kawing na: https://humanrightsartmovement.org/international-fellows/karlo-silvera-the-boy-on-the-hill ang kanyang pagninilay hinggil sa paglikha niya sa nasabing aklat.

“I began imagining this long poem way back in 2018, then with only its germ, i.e., the initial versions of its first and last stanzas. I even mentioned “working on it” in three different interviews around that time. Being chosen as a 2024 International Fellow of the International Human Rights Art Movement - coupled with deeply disturbing and compelling international news - has provided me the strongest impetus to finally realize this long-held dream. I’m eternally grateful to IHRAM for the opportunity to produce poetry projects. (Sinimulan kong pagnilayan ang mahabang tulang ito noong 2018, pagkatapos ay ang mikrobyo lang nito, ibig sabihin, ang mga unang bersyon ng una at huling mga saknong nito. Binanggit kong "kasalukuyang ginagawa pa ito" sa tatlong magkakaibang panayam noong mga panahong iyon. Ang pagkakapili sa akin bilang 2024 International Fellow ng International Human Rights Art Movement - kasabay ng labis na nakapag-aalala at makabagbag-damdaming internasyonal na balita - ay nagbigay sa akin ng pinakamatinding sigla upang tuluyang maisakatuparan ang matagal nang pangarap kong ito. Walang katapusan ang aking pasasalamat sa IHRAM dahil sa ibinigay na pagkakataon upang makagawa ng mga proyektong tula.)”

Sa aking pagsasaliksik, nakita kong nakatala ang pangalan ni Karlo Sevilla sa internasyunal na websayt na Poets and Writers na nasa kawing na: https://www.pw.org/directory/writers/karlo_sevilla 

Halina't alamin natin kung sino si Karlo Sevilla, ayon sa nasabing pook-sapot o websayt:

Si Karlo Sevilla, mula sa Lungsod Quezon,  sa Pilipinas, ay 2024 International Fellow ng International Human Rights Art Movement (IHRAM) para sa tula. Siya ang may-akda ng pitong aklat ng tula: “You” (Origami Poems Project, 2017), “Metro Manila Mammal” (Soma Publishing, 2018), "Outsourced! . . ." (Revolt Magazine, 2021), "Recumbent" (8Letters Bookstore and Publishing, 2023), "Figuratively: A Chapbook of Shape Poems" (Gorilla Printing, 2024), "Datuterte: Imagined Confession, 2024" (IHRAM, 2024), at "The Boy on the Hill" (IHRAM, 2024). Tatlong beses siyang nahirang para sa Best of the Net Anthology - sa Ariel Chart noong 2018, Collective Unrest noong 2019, at Woolgathering Review noong 2021⁠ - unang nalathala ang kanyang mga tula sa Philippines Free Press noong 1998 at Philippines Graphic noong 2000. Sa mga sumunod na taon, hindi siya gaanong aktibo sa pagsulat at pagsusumite ng mga tula para sa publikasyon. Noong 2014 lang muling nabuhay ang kanyang gana sa pagsulat ng tula at noong 2015 ay nalathala ang kanyang mga tula sa Pacifiqa at muli sa Philippines Graphic. Kaya naman, mayroon siyang halos 300 tulang nalathala na sa iba't ibang pampanitikang magasin, antolohiya, at iba pang plataporma sa pandaigdigan. Noong 2020, isa siya sa mga nag-ambag sa "Pandemic: A Community Poem," na napili ng Muse-Pie Press para sa Pushcart Prize sa taong iyon. Siya ay kabilang sa unang batch ng mga mag-aaral (school year 2018) ng programang Malikhaing Pagsulat sa Filipino ng Center for Creative Writing ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas, at kasapi rin siya ng Rat's Ass Review online poetry workshop. Nag-coach din siya ng wrestling at Brazilian Luta Livre, at nanalo ng gintong medalya sa 2016 ADCC Southeast Asia – Philippine International Submission Fighting Open at sa Greco-Roman wrestling event ng 2011 Philippine National Games.

Mababasa ang iba pa tungkol kay Karlo sa nasabing websayt lalo na ang iba pa niyang nakamit na gantimpala. Magpatuloy lang si Karlo Sevilla sa kanyang mga ginagawa, di malayong balang araw na siya'y maging National Artist for Literature sa ating bansa, tulad ng ating mga dakilang makatang sina Jose Garcia Villa, Cirilo F. Bautista, at Gemino H. Abad.

Huli kaming nagkita ni Karlo nito lang Oktubre 4, 2024 sa Maynila, nang magpasa ng kandidatura para senador ang aming kamanggagawang sina Ka Leody de Guzman at Ka Luke Espiritu.

IKAPITONG AKLAT NI KARLO SEVILLA

taaskamaong pagbati sa kamakata

sa pampitong aklat niya ng mga tula

sa Ingles, internasyunal na nalathala

siya na'y nababasa ng mga banyaga

mabuhay ka, Karlo Sevilla, pagpupugay

sa mga nakamit mong premyo at tagumpay

pagkat pinakita mo ang totoong husay

sa kapwa makata'y inspirasyon kang tunay

si kasamang Karlo ay tunay na mabigat

pananalinghaga'y di agad madalumat

nais kong mabasa ang kanyang mga aklat

kolektahin iyon bilang pasasalamat

ngalang Karlo Sevilla'y naukit nang husto

sa pantiyon ng mga makata sa mundo

katulad nina Robert Frost, Edgar Allan Poe,

John Keats, Yeats, Byron, Shelley, Neruda, at Sappo

basta't magpatuloy siyang tula'y likhain

balang araw, di malayong magawaran din

siya ng pambansang karangalan sa atin

National Artist for Literature ay kamtin

muli, ako'y nagpupugay, Karlo Sevilla

isa kang buhay na halimbawa sa masa

sa hilig mong pagtula ay magpatuloy ka

dapat kang ikarangal ng bansa talaga

10.21.2024

Pinaghalawan:

litrato mula sa entri sa pesbuk ni Karlo Sevilla 

https://www.pw.org/directory/writers/karlo_sevilla 

https://humanrightsartmovement.org/international-fellows/karlo-silvera-the-boy-on-the-hill 

Team Asia, panalo sa Reyes Cup

TEAM ASIA, PANALO SA REYES CUP

Team Europe at Team Asia sa unang Reyes Cup

ay nagsubukan ng galing, sisinghap-singhap

ang Team Europe nang sila'y ilampasong ganap

ng Team Asia na sa kanila'y nagpahirap

pinangalan iyon kay Efren "Bata" Reyes

na sa bilyar ay magaling makipagtagis

ang "Magician" dahil sa tirang makikinis

na buong lamesa'y kaya niyang malinis

Team Europe at Team Asia ay naglabang sadya

nang unang Reyes Cup ay ginanap sa bansa

pinakita nila'y sadyang kahanga-hanga

na ang team work nila'y di basta magigiba

sa bumubuo ng Team Asia, pagpupugay!

na sa pagsargo't pagtumbok ay kayhuhusay

ang inyong panalo'y kasaysayan ngang tunay

ang hiyaw namin: mabuhay kayo! Mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

10.21.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Pang-Masa at Bulgar, Oktubre 20, 2024

Manggagawa naman

MANGGAGAWA NAMAN

banner ay taas-kamaong bitbit

"Manggagawa Naman" yaring sambit

ito ang dapat nating igiit

at sa masa tayo'y magsilapit

sigaw sa mga trapo: Tama Na!

sa masa: Baguhin ang sistema!

labanan ang kuhila, burgesya

at pulitikal na dinastiya

mundo'y binuhay ng manggagawa!

subalit sila pa ang kawawa!

paano kung walang manggagawa?

lahat ng kaunlaran ay wala!

magkapitbisig tayo, kabayan!

at isigaw: "Manggagawa Naman"

at sila'y iluklok natin upang

pamunuan ang pamahalaan

- gregoriovbituinjr.

10.21.2024

Tulang walang pamagat III - salin ng tula ni Zakaria Mohammed

TULANG WALANG PAMAGAT III

Tula ni Zakaria Mohammed

Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha

(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

III.

Ang mamamayan ay mga asno. Nagsabit ako ng mga batingaw sa leeg nila para awitan nila ako habang ako'y nakahiga sa batuhan.

Hangal ang mamamayan. Sila'y isasabit ko sila sa aparador na parang mga damit pangtaglamig.

Mahihinog na ang sebada sa Mayo. Inihanay ng bawat tangkay ang mga binhi nito sa maayos na paraan upang makatayo sila sa tarangkahn ng langit.

Kaya kong maghanay ng mga salitang walang kahulugan.

Kaya kong lumikha ng kahulugan mula sa kawalan.

Isinusuga ko ang isang kabayo malapit sa sebada at umaapaw ang kahulugan.

Ang kahulugan ay kaayusan.

Ang kahulugan ay nagkataon lang.

Ang kahulugan ay hayop ng pasanin na humahakot ng mga pakwan.

Kung maaari ko lang ihanay ang mga bagay tulad ng ginagawa ng isang tangkay ng sebada.

Kinikitil ng sebada ang sarili nitong buhay tuwing Mayo, at binubuksan ng trigo ang pipi nitong bibig tuwing Hunyo.

Ang panahon ko'y sa katapusan ng Agosto.

Sa katapusan ng Agosto, nakalabit ang aking gatilyo.

Ay, kung maaari lang akong mabuhay sa isang baso ng tubig; ang mga ugat kong puti, luntian kong aking buhok, at ang haring araw na tangi kong diyos.

May isa akong awiting lagi kong inuulit. May isa akong malaking kasinungalingang dinikit ko ng pamatse sa kisame, upang dumikit dito ang mga langaw ng katotohanan.

Ang ulo ko'y napakalaking kapara'y lobo. Ang kamay ko'y isang dukhang bituin, ang balaraw ay isang masakit na kapayakang hindi ko taglay, at pagdating ko sa kahulugan, nawala ito sa akin.

- mula sa Alanda

10.20.2024

* Si Zakaria Mohammed ay isang makatang Palestino, mamamahayag, editor, at mananaliksik na dalubhasa sa kasaysayan ng pre-Islamic Arabian peninsula. Siya ang may-akda ng siyam na kalipunan ng mga tula, kabilang ang The Crow's Date (paparating pa lang). Ang kanyang katha ay naisalin na sa Ingles at Korean. Siya ay mula sa Nablus.

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na: 

https://thebaffler.com/from-palestine/untitled-poems-iii-iv-mohammed 

Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Ang buwan

ANG BUWAN

kayliwanag ngayon ng buwan

at may ibong pumailanlang

ang sarili'y napansin namang

nakatanghod lang sa kawalan

may kung anu-anong naisip

may mga isyung nalilirip

tila sa maya'y may humagip

paano siya masasagip

ang maya ba'y ang maralita

na tigib ng hirap at luha

habang nakapangalumbaba

sa dilim ang makatang gala

ang buwan kung ating suriin

may epekto sa dagat natin:

ang matinding hatak o dagsin

kaya may kati't taog man din

- gregoriovbituinjr.

10.20.2024

* dagsin - Ilokano sa gravity

* kati - low tide

* taog - high tide (salitang Batangas)

Muling paggawa ng ekobrik

MULING PAGGAWA NG EKOBRIK

ang maybahay ko'y may naiwang boteng plastik

sa bahay, naisip kong muling mag-ekobrik

na naiwan kong gawaing nakasasabik

lalo't may naipon akong basurang plastik

pinaggupit-gupit ko ang aking naipon

ginupit kong maliliit ang mga iyon

at sa boteng plastik ay nilagay ko roon

muli kong ginawa ang naiwan kong layon

ginagawa lang sa panahon ng pahinga 

matapos ang trabaho't ako'y nag-iisa

kahit paano'y mabawasan ang basura

sa bakuran, sa tahanan at opisina

sa buong taon kahit sampu ang matapos

na ekobrik na pinaghirapan kong lubos

konting sipag lang, wala naman itong gastos

hanggang mga plastik sa bahay ay maubos

paisa-isa munang bote ang gagawin

matitigas na ekobrik ang adhikain

makakalikasang tibak na may layunin

bilang ambag sa paligid at mundo natin

- gregoriovbituinjr.

10.20.2024

Dalawang tula - salin ng tula ni Zakaria Mohammed

DALAWANG TULA

Tula ni Zakaria Mohammed

Isinalin sa Ingles ni Lena Tuffaha

(Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.)

I.

Nasulyapan kita habang ako'y tumatakbo. Wala akong panahong tumigil at hagkan ang iyong kamay. Hinahabol ako ng daigdig na parang magnanakaw at imposibleng ako'y tumigil. Kung ako'y tumigil, ako na'y napaslang. Subalit nasulyapan kita: ang iyong kamay ay isang tangkay ng narsiso sa isang basong tubig, nakabuka ang iyong bibig, at ang iyong buhok ay pumailanglang na ibong mandaragit. Napasulyap ako sa iyo ngunit wala akong posporo upang sindihan ang siga at sumayaw sa paligid nito. Binigo ako ng daigdig, pinabayaan, kaya hindi man lang kita nakawayan.

Balang araw ang daigdig ay lalagay sa tahimik, ang mga sira-sirang kable ng tsanel ay titigil sa pagsasahimpapawid, at yaong mga humahabol sa akin ay magkakawatak-watak upang ako'y makabalik sa lansangang iyon, kung saan kita nasulyapan. Hahanapin kita sa parehong upuan: isang tangkay ng narsiso ang iyong kamay, isang ibong mandaragit ang iyong ngiti, at isang namulaklak na punongkahoy ang iyong puso. At doon, kasama mo, sa ilalim ng lilim ng iyong punongkahoy, ay wawasakin ko ang tolda ng aking pagkaulila at itatayo ang aking tahanan.

- mula sa Kushtban

II.

Isang mapagbigay na kaibigan ang gabi. Lahat ng bagay ay niluwagan ang kanilang mga baging sa rabaw ng aking ulo. Nakaupo sa palibot ko ang aking mga minamahal na para bang nasa isang piging. Ang mga minamahal kong nawala na. Ang mga minamahal kong narito pa, at mga minamahal pang darating. At ang kamatayan ay asong bantay na nakatanikala sa tarangkahan. Tanging ang hangin ni Khamaseen lamang ang galit na humahampas sa pintuan. Si Khamaseen ay isang kasuklam-suklam na kapitbahay; naglagay ako ng bakod sa pagitan namin, pinatay ang mga ilaw sa aming pagitan.

Masaya ako, umaawit tulad ng isang baras ng ephedra, sumisigaw tulad ng isang mandaragit.

Huwag pamiwalaan ang aking mga salita. Huwag abutin ang mga baging sa karimlan. Ang gabi ay isang kasunduan ng mga lagim. Sampung ibon ang natutulog sa puno, subalit ang isa'y balisang paikot-ikot sa bahay. At tulad ng alam mo, sapat na ang isang ibon upang sirain ang isang buong piging, isang mitsa upang masunog ang isang kabihasnan.

Malamig ang pagkain. Pagkatapos ay nagmumog ako kasama si Khamaseen, at hinugasan ang aking mga kamay gamit ang kusot.

Kung mayroon mang silbi ang pagluha, marahil ay luluha ako sa harap ninyong lahat. Subalit ang pagluha'y nangangailangan ng higit na lakas kaysa sa taglay natin, kaya aawit ako para sa inyo tulad ng malambot na hanging Saba, aawit ako sa katutubong wika ng tangkay ng murang basil: ang gabi ay bato ng amber. Ang gabi'y isang kasunduang kamangha-mangha.

- mula sa Alanda (Ephedra)

10.19.2024

* Si Zakaria Mohammed ay isang makatang Palestino, mamamahayag, editor, at mananaliksik na dalubhasa sa kasaysayan ng pre-Islamic Arabian peninsula. Siya ang may-akda ng siyam na kalipunan ng mga tula, kabilang ang The Crow's Date (paparating pa lang). Ang kanyang katha ay naisalin na sa Ingles at Korean. Siya ay mula sa Nablus.

Pinaghalawan ng tula at larawan mula sa kawing na: 

https://thebaffler.com/from-palestine/two-poems-mohammed 

Proyektong pagsasalin na balak ilunsad bilang aklat sa Nobyembre 29, 2024, International Day of Solidarity with the Palestinian People 

Pampito sa nagpatiwakal sa loob ng isang buwan

PAMPITO SA NAGPATIWAKAL SA LOOB NG ISANG BUWAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Wala pang isang buwan ay pampito na ito sa kaso ng pagpapatiwakal na nasubaybayan ng inyong lingkod sa pahayagang Bulgar, at ngayon ay headline sa pahayagang Pang-Masa, petsang Oktubre 19, 2024. Ayon sa headline: Kolehiyala, tumalon sa MRT footbridge, patay. Nasa pahayagang Bulgar din ang balitang ito na ang pamagat ay: Coed, tumalon sa MRT footbridge, utas.

Mula sa pagsubaybay ng inyong lingkod, pangatlo siya sa napaulat na tumalon mula sa mataas na bahagi, habang tatlo naman ang nagbigti at isa ang nagbaril sa ulo.

Isa-isahin natin ang mga pamagat ng pitong balita:

(1) 16-anyos na estudyante, tumalon mula sa 7th flr. ng Tenement, Dedbol, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(2) Tserman, nagbaril sa ulo sa Brgy. Hall, pahayagang Bulgar, Setyembre 20, 2024

(3) Bebot, tumalon sa tulay, patay, pahayagang Bulgar, Setyembre 26, 2024

(4) Kolehiyala, 'Di Naka-Graduate, Nagbigti, pahayagang Bulgar, Setyembre 27, 2024

(5) Tatay, Nagbigti, Dedo, pahayagang Bulgar, Oktubre 7, 2024

(6) Napagalitan ng ina, 14-anyos, adik sa ML, nagbigti, patay, pahayagang Bulgar, Oktubre 16, 2024

(7) Kolehiyala, Tumalon sa MRT footbridge, patay, headline sa pahayagang Pang-Masa, at nasa pahina 2 ng pahayagang Bulgar, Oktubre 19, 2024

Pag inaral ang pitong kasong ito, ito'y dahil di na nakayanan ang dala-dala nilang problema, na nauuwi sa pagpapatiwakal. Ang nagpasya'y damdamin at hindi na naisip ang kahalagahan ng isa nilang buhay.

Subalit paano nga ba maiiwasan ang ganitong pagpapatiwakal? Planado ba ito o padalos-dalos na desisyon dahil di na kaya ng kanilang kalooban ang mga ipinagdaramdam nila, at naiisip na lang ay matapos na ang lahat. Ayaw natin silang husgahan, subalit wala nga ba silang pagpapahalaga sa sariling buhay?

Anong maitutulong ng Mental Health Law o Republic Act 11036, at ng nakasalang na panukalang batas na Senate Bill No. 1669, o ang tinatawag na Youth Suicide Prevention Act, upang mapigilan ang ganitong mga pagpapatiwakal?

PAMPITO SA NAGPATIWAKAL SA LOOB NG ISANG BUWAN

bakit tumalon ang kolehiyala 

sa footbridge ng MRT sa Taft-Edsa

ayon sa ulat, posibleng problema

sa pamilya ang dahilan ng pasya

pampito siya sa nagpakamatay

sa loob ng wala pang isang buwan

na inulat sa pahayagang Bulgar

akong nagbabasa'y di mapalagay

umaga pa'y bibili na ng dyaryo

kaya ulat ay nasubaybayan ko

wala bang kakayanan ang gobyerno

gayong batas na iyang Mental Health Law

kung sinong biktima'y siya ring suspek

bakit magpatiwakal ang sumiksik

sa isipan, sa kanila bang hibik

ay walang nakinig, walang umimik

kailangan nila ng tagapayo

sa problema ngunit walang umako

sa mga dinaramdam ay nahapo

at sa kanila'y walang umaalo

nakalulungkot pag sa payo'y kapos

sa problema'y walang kakamping lubos

kaya nagpasyang buhay ay matapos

kaya buhay nila'y agad tinapos

10.19.2024